|
Wrażliwy na piękno i duchowość kościoła artysta plastyk dąży do stworzenia mistycznej aury sacrum w najdrobniejszej kompozycji wyposażenia świątyni. Każda kreska odpowiedzialnie uczyniona może się stać kontemplacyjną modlitwą, której rezultatem będą materialne dzieła sztuki o wielopłaszczyznowej, symbolicznej wymowie. Poruszające intuicję i ewangelizujące obrazem.
Taki artysta w naturalny sposób zadba o harmonię i proporcję wszystkich detali architektonicznych, symetrię i eucharystyczną oś kościoła, rozumianą jako drogę człowieka prowadzącą przez Jezusa Chrystusa do tajemnicy zbawienia. Stworzy jedność sakralnego wnętrza, łączącą Boga i człowieka. Wystrój artystyczny uczyni przeżyciem mistycznym, gdyż sam w procesie twórczym doświadcza metafizycznych poruszeń.
Atmosferę sacrum wykreuje za pomocą takiej formy sztuki, która zainspiruje odbiorców do głębokiego przeżycia religijnego. Środki artystyczne stosowane przez twórcę wynikną z jego doświadczenia wiary oraz rozumienia istoty sztuki sakralnej. A dalej, z jego podejścia do własnego wnętrza w perspektywie współczesności i historii kościoła.
Artysta wchodząc do surowego, jeszcze nie zagospodarowanego wnętrza kościoła, zderza się z wielością układów brył, światła i przestrzeni. Na początku poszukuje teologicznej myśli autora obiektu sakralnego, wyrażonej na przykład w symbolice ilości filarów stopni, okien, kształtu sklepienia, proporcji ścian czy zastosowanym rodzaju materiałów. Czytelna myśli architektoniczna jest inspirująca i warto ją kontynuować.
Na początku, w długim procesie twórczym, artysta projektant stwarza w sobie obraz całości wnętrza kościoła pod względem ikonograficznym i plastycznym. Polega to na tym, że trzeba widzieć zorganizowaną całą przestrzeń, rozumianą jako jedność, a nie pojedyncze detale jego wyposażenia.
Rozmowy z teologami w fazie projektowania wstępnego prowadzą do wspólnego wypracowania programu ikonograficznego, który potem twórca zamienia na obrazy, rzeźby czy formy sprzętów liturgicznych.
Każdy sprzęt liturgiczny ma symboliczne znaczenie i miejsce. Na prezbiterium w osi kościoła komponuje się marmurowy ołtarz jako mensa Domini. Ołtarz staje się miejscem, do którego wszystko zmierza, a wokół niego gromadzą się wierni. Zarówno krzyż, jak ołtarz stanowią znak jedynej ofiary uobecnianej dla naszego Zbawienia. Obok ołtarza wznosi się ambona wykonana z marmuru czy metaloplastyki, z której sprawuje się liturgię Słowa Bożego. Na centralnej ścianie, w symetrycznym środku kościoła, promieniuje rzeźbione tabernakulum z pozłacanym wnętrzem, a wyżej wieczna lampka i np. rzeźba Chrystusa Zmartwychwstałego w adoracji aniołów. Kamienne lub drewniane sedilia to miejsce przewodniczenia, skąd za pulpitu kapłan słowami Chrystusa rozpoczyna liturgię Mszy Świętej. Na prezbiterium projektuje się również kredensję, czyli stolik pomocniczy, stalle lub ławki dla ministrantów, świece oraz kwiaty.
Całość ma tworzyć spokojny harmoniczny układ o wymowie ewangelicznej bez przeszkadzających ozdób - tak, aby ołtarz stał się autentycznym sercem kościoła, centrum zgromadzenia wiernych, godnym miejscem ofiary i uczty paschalnej.
Nawa główna przeznaczona dla wiernych, obejmuje różne strefy kultu, np. Miłosierdzia Bożego czy Matki Bożej Nieustającej Pomocy. Ściany pokryte malarstwem i freskami, według ustalonego programu ikonograficznego, pełnią rolę ewangelizacyjną. Ważnym elementem wystroju wnętrza jest Droga Krzyżowa. Malowana na deskach, rzeźbiona czy wykuta w metalu ma tworzyć stylistyczną całość plastyczną, zachowując właściwe proporcje w stosunku do pozostałych elementów wyposażenia kościoła. Każda stacja Drogi Krzyżowej jest dla artysty niezwykłym wyzwaniem twórczym. Droga Krzyżowa to indywidualne, kontemplacyjne nabożeństwa Męki Pańskiej, wyrażone w materiale plastycznym. Pasja Jezusa Chrystusa jest mistycznym doświadczeniem, które inspiruje do tworzenie kolejnej stacji. Wyzwolona w tej kontemplacyjnej przestrzeni intuicja znajduje swoją fizyczną kreację twórczą w następnym przedstawieniu - Via Crucis.
Bardzo ważne jest światło w kościele. Luministyczne akcenty zaaranżowane we właściwych miejscach tworzą mistyczną atmosferę; kandelabry, kinkiety, żyrandole - jako artystyczne rękodzieło wykonane według indywidualnego projektu - zawierać mogą oprócz ciekawej formy plastycznej dodatkowo symboliczne treści ewangeliczne. Metaloplastyka to stara technika, ale umiejętnie wykorzystana współcześnie, znakomicie nadaje się do zrealizowania oświetlenia kościoła. Z miedzi czy pozłoconego mosiądzu wykonać można misę i pokrywę do chrzcielnicy czy inne rzeźbiarskie formy, np. płaskorzeźbę do tabernakulum.
Pozostaje jeszcze strefa sakramentu pokuty, którą tworzy specjalne pomieszczenie lub wkomponowany w architekturę, drewniany konfesjonał. W zależności od formy przestrzeni nawy głównej kościoła projektuje się kształt konfesjonału oraz ławek dla wiernych.
Na zakończenie tego skrótowego opracowania tematu dodam tylko, że niezwykle ważna w realizacji myśli projektanta jest jego współpraca z artystami o bogatym dorobku artystycznym oraz z renomowanymi firmami wykonawczymi, np kamieniarską czy stolarską.
Rola współczesnego projektanta wnętrz sakralnych w wykreowaniu atmosfery sacrum za pomocą czytelnych, harmonijnych układów kompozycyjnych oraz dzieł sztuki religijnej, jest nie do przecenienia. Przebywanie w dobrze zaprojektowanym kościele, w którym odczytujemy ciągłość religii, utożsamia nas z wiarą, niezmienną tradycją na przestrzeni wieków.
W szerokim sensie rozumienia sztuka religijna - to taka sztuka, która ma inspirować do głębokiej kontemplacji Boga, stwarzając przestrzeń dla teofanii.
Andrzej Widelski
| 
