Pigmenty stosowane w malarstwie

wstęp - czerwone - pomarańczowe i żółte - zielone - niebieskie i fioletowe - białe, czarne i brązowe
ziemie naturalne - zamieszanie w nazwach - toksyczność - moja paleta - ściągawka

Biele, czernie i brązy

Biele

Pigmenty historyczne
Biel ołowiowa PW1 - Lead White Zasadowy węglan ołowiowy. [Toks. D]	Odcień lekko żółtawy i jeszcze żółciejący z czasem, szczególnie w malarstwie olejnym. Wchodzi w reakcje z innymi pigmentami. Biel kryjąca, wybitnie sykatywna, więc bardzo lubiana i szeroko stosowana. Bardzo toksyczna.

Pigmenty współczesne
Biel cynkowa PW4 - Zinc Oxide White (ang. chinese white, fr. blanc de zinc) [Toks. A]	Bardzo czysta biel w chłodnym odcieniu, półkryjąca. Niestety wysycha powoli, przez co przydaje się tylko wtedy, gdy potrzebna jest czysta, lśniąca biel lub do wierzchnich warstw. Pigment nie tylko mało sykatywny, ale mogący powodować spękania, jeżeli położony grubą warstwą. Do malowania precyzyjnych kreseczek też się nie nadaje, gdyż zbryla się, nawet jeżeli uprzednio był doskonale rozprowadzony w oleju. Nietoksyczny. Stosowany przez wielu producentów farb w licznych mieszankach, zupełnie niepotrzebnie, bo jeżeli ktoś chce, to może sobie sam dodawać. Nie mam uczulenia na cynk, ale na oznaczenie PW4 owszem.
Biel tytanowa PW6 - Titanium White (fr. blanc de titan) Dwutlenek tytanu. [Toks.A]	Biel w ciepłym odcieniu, kryjąca, nietoksyczna, niezastąpiona. Dobrze schnąca.
Biel barytowa PW21 - Barium Sulfate (fr. blanc fixe) [Toks. A]	Pigment przeźroczysty, stosowany jako wypełniacz lub w gwaszu.
Inne biele PW18 - Chalk PW19 - Kaolin PW20 - Mica PW25 - Gypsum PW26 - Talc	Np. związki strontu, bizmutu, antymonu. Nie znalazły zastosowania w malarstwie lub dodawane są do tańszych farb, jako wypełniacze.

Czernie

Czerń żelazowa PBk11 - Mars Black (fr. noire de fer) Tlenek żelaza. [Toks. A/B]	Pigment mocno kryjący, dobrze schnący, nietoksyczny. Ważne, żeby kupować drobno zmielony lub popracować samemu, szczególnie jeżeli zamierzamy malować drobne, cienkie kreseczki..
Sadza - czerń lampowa PBk6 - Carbon Black PBk7 - Lamp black (fr. noir de bougie)	Jedna z postaci węgla. W odróżnieniu od diamentu czarna, półprzeźroczysta i niedroga, choć równie trwała. Nietoksyczna, a nawet lecznicza jako "Carbo medicinalis". Pigment opóźniający wysychanie. Dobry do łamania kolorów przeźroczystych, ale nie do malowania cienkich czarnych kresek ani źrenic, gdyż mało intensywny.
Czerń słoniowa, czerń kostna PBk9 - Bone Black (fr. noir d'ivoire)	Te dwie czernie powstają ze spalania kości lub roślin. Czerń kostna powstawała niegdyś ze spalania kłów słoniowych. Czerń z winorośli jest podobna bardziej do lampowej, gdyż zawiera procentowo więcej węgla. Obie schną powoli. W dzisiejszych czasach te historyczne nazwy oznaczają jedynie tyle, że transparentność farb jest pośrednia między PBk6 a Pbk11, a sykatywność kiepska.
Czerń z winorośli PBk8 - Vine Black (fr. noir de vigne)

Brązy

Pigmenty historyczne
Brąz Van Dyck'a, brąz kaselski NBr8 - Van Dyck Brown	Mityczny, ciemno-brunatny odcień widoczny na obrazach Van Dycka, rozpalający dyskusje na temat swojego składu. Dość transparentny, dlatego umra nie jest dobrym zamiennikiem. Pozyskiwany z torfu? Z dodatkiem sadzy? Podobny do brunatnego sosu monachijskiego z obrazów XIX wiecznych, który jest raczej pojęciem filozoficznym, oznaczającym niechęć do wszystkiego, co jaskrawe.
Sepia NBr9 - Sepia	Ciemnobrązowy barwnik pozyskiwany z worka czernidłowego mątwy. Transparentny. Dziś stosowny do barwienia makaronu. Całkiem smaczny makaron, pasuje do ryb. Kredka w kolorze sepii, w komplecie z sangwiną, to najprostszy zestaw do rysowania portretów na przyciemnionym papierze. Prawdziwą sepię można kupić w sklepie rybnym.
Asfalt NBk6 - Asphaltum	Naturalny asfalt pozyskiwany ze złóż bitumicznych. Mieszanka różnych związków organicznych, stwarzająca w malarstwie olejnym problemy związane z migracją pigmentów (krwawieniem) oraz wybitnie utrudniająca wysychanie.
Mumia - caput mortum Caput mortum	Pigment ze zmielonych mumii egipskich, konserwowanych naturalnym asfaltem. Ponury brunatny z odcieniem fioletu. Horror. Dzisiaj straszne imię "caput mortum" nosi naturalna ziemia, która po roztarciu z bielą daje odcień fioletowy lub jej syntetyczny, nieorganiczny odpowiednik.

Pigmenty współczesne
Brązy żelazowe PBr6 - Iron Oxide Hydroxide Brown PBr7 - Brown Iron Oxide	Pigmenty syntetyczne i naturalne ziemie, umbry, sieny itp. Wszystkie trwałe, nietoksyczne, dobrze wysychające, bezproblemowe. Kryjące, ale przy wysokim stopniu rozdrobnienia mogą też być półprzeźroczyste.
Brąz manganowy PBr8 - Manganese Brown [Toks. B]	Ciemny, kryjący brąz, droższy i mniej trwały, niż umbra. Nie wiedzieć czemu, produkowany przez Sennelier'a jako brąz Van Dyck'a. Przecież genialna prostota techniki tego artysty polegała na tym, że na rysunek kładł przeźroczysty ciemny brąz i wystarczyło tu podkolorować, a tam rozbielić, żeby uzyskać szlachetnie wyglądający obraz. Nie może więc kryjący pigment imitować brązu Van Dyck'a.

Opracowała: Małgorzata Wrochna - kontakt do autorki - prawa autorskie - ArsSacra.art.pl