Pigmenty współczesne - nieorganiczne |
PY42 |
Pigmenty oparte o związki żelaza
PY42 - Yellow Iron Oxide
(ang. mars yellow, fr. jaune de Mars), [Toks. A]
PY43 - Natural Yellow Iron Oxide [Toks. A] |
Są to tlenki żelaza, zmieszane z wodorotlenkami i krzemianami. Te
syntetyczne, czyli "marsowe" mają zwykle bardziej czyste barwy. Ziemie
naturalne, czyli ugry, ochry i sieny dzisiaj zwykle też są produkowane
syntetycznie. Wszystkie są zgaszone, trwałe i odporne, kryjące lub
półkryjące, jeżeli bardzo drobno zmielone. Bezproblemowe, tanie i
niezastąpione. |
PR108 |
Żółcienie i oranże kadmowe
PY35, PY37 - Cadmium Yellow [Toks. B]
PO20 - Cadmium Orange
PR108 - Cadmium Red Orange |
Podobnie, jak kadmowe czerwienie - trwałe, kryjące, bardzo czyste,
jaskrawe i krzykliwe. Czasem mogą wchodzić w reakcje z innymi związkami i
ciemnieć. Mało toksyczne. Należy je stosować z wyczuciem,
szczególnie w ikonach, gdzie ich intensywne, ciepłe kolory kolidują ze
złotem. Czasem jednak niezbędne. |
| Żółcień kobaltowa - Aureolina
PY40 - Aureoline [Toks. B/C] |
Azotyn kobaltowo-potasowy. Nie mylić z aurypigmentem (PY39), nie jest aż
tak toksyczny, choć równie piękny.
W akwareli mało trwały . Może być wrażliwy w mieszankach. Sykatywny, ale
znacznie mniej, niż można byłoby spodziewać się po kobalcie. Laserunkowy.
W sumie bez tego pigmentu da się żyć, gdyż istnieje cała gama świetnych
imitacji wśród żółcieni organicznych, trwałych i nietoksycznych. Wiele
firm już nie produkuje już aureoliny i sama zastanawiałam się, czy nie
włożyć jej do barwników historycznych. Może jednak ktoś, kto nie
lubi syntetyków bardziej niż ja, szuka żółtego pigmentu nieorganicznego do
laserunków. No więc bardzo proszę, jest taki. |
Inne żółcienie nieorganiczne
Dlaczego producenci farb poszukują ciągle
nowych barwników, jeżeli żółcienie azowe Hansa są trwałe, nietoksyczne i
mają czyste, aż jaskrawe barwy? Po pierwsze są one zwykle przeźroczyste, a
w malarstwie potrzebne są pigmenty zarówno transparentne, jak i kryjące. W
mieszankach kryjące wygrywają z przeźroczystymi. Te drugie mogą je trochę
ubarwić, ale łatwo znikają. Piękne i kryjące ochry i sieny są zgaszone.
Dobrze kryjące kadmy są drogie. Jeżeli ktoś potrzebuje czystego,
jaskrawego kadmu do jakiegoś żywego akcentu na obrazie, to pigment taki
będzie niezastąpiony. Jeżeli jednak pejzażysta zużywa dużo kryjących
żółcieni do tworzenia zieleni, to cena tych barwników jest niemiłym
problemem. Wydawać by się mogło, że można rozjaśnić zieleń po prostu
bielą. Niestety uzyskuje się w ten sposób nienaturalnie chłodny odcień, a
zieleń świeżej wiosennej trawy lub kolor podświetlonych słońcem liści to
ciepłe, żółtawe barwy. Do rozjaśnienia zieleni potrzebna jest żółcień.
Wiele osób woli komponować zielenie z żółcieni i błękitów, gdyż otrzymuje
się w ten sposób bogatszą gamę barw, niż przy zastosowaniu pigmentu
zielonego.
Po drugie - barwniki syntetyczne organiczne
mogą stwarzać problemy związane z migracją małej cząsteczki, czyli
"krwawić". Aby tego uniknąć tworzone są związki o dużej masie molowej albo
zawierające cięższe atomy np. nikiel, ale są artyści, którzy nigdy nie
używają organicznych syntetyków.
Po trzecie - pigmenty nieorganiczne zwykle
wysychają szybciej, co ma znaczenie nie tylko w malarstwie olejnym, ale i
w temperze.
Wyraźnie zabrakło pigmentu mogącego
zastąpić żółcień chromową PY34 - sykatywną i kryjącą, ale toksyczną i
rakotwórczą. Potrzeba znalezienia żółtego pigmentu trwałego, kryjącego,
nietoksycznego, a najlepiej jeszcze sykatywnego i taniego stała się matką
wynalezienia całego szeregu nieorganicznych barwników. Poniżej wybrałam
kilka najczęściej spotykanych.
|
| Żółcień bizmutowa
PY184 - Bismuth Vanadate Yellow [Toks. A] |
Czysty, jaskrawy jak kadmy, cytrynowo-żółty pigment, kryjący i trwały.
Nietoksyczny. Trochę tańszy, niż kadmy. |
| Żółcień niklowo-tytanowa
PY53 - Nickel Antimony Titanium Yellow Rutile [Toks. A] |
Substytut żółcieni barytowej PY31. Zielonkawo-cytrynowy, nietoksyczny,
kryjący i trwały. Kolor wydawać się może nieatrakcyjny, ale do uzyskania
zieleni znakomity. Tani. |
| Brąz chromowo-tytanowy
PBr24 - Chrome Antimony Titanate Chromium Antimony Titanium Buff Rutile. [Toks. B] |
Pigment w odrobinę zgaszonym odcieniu, ale zaliczenie go do brązów uważam za
nieporozumienie. Całkiem ładny, ciepły, jasno-żółty kolor. Sprzedawany, jako
imitacja żółcieni neapolitańskiej lub jasnej żółtej ochry. Trwały, tani.
Podobny pigment to żółcień chromowo-tytanowa (PY118) - Bardzo ciepły
odcień, rzadziej spotykana. |
| Żółcień cyrkonowo-krzemianowa
PY159 - Zirconium Praesodymium Silicate Yellow [Toks. A] |
Jasno-żółty kolor, półkryjący, trwały. Nietoksyczny. |
|
|